Waarom een smartphoneverbod voor kinderen de problemen niet oplost

Zo’n 15.000 ouders tekenden het pact Smartphonevrij opgroeien. Een goed begin, vindt journalist Kelli van der Waals, die boeken schreef over smartphonegebruik. "Ik zie kinderen van 7 of 8 jaar die al een smartphone hebben. Uit onderzoeken blijkt dat kinderen 6 uur per dag op hun smartphone zitten. Keer 7 is dat een fulltime werkweek."

Daar zitten veel gevaren aan, zegt Van der Waals. "Denk aan ogen die achteruitgaan en aandachtsspannes die minder worden. Ook maken veel ouders zich zorgen over mentale gezondheid."

Problemen blijven bestaan

We denken misschien te snel dat het probleem is opgelost met zo’n pact, zegt hoogleraar Hermans, verbonden aan de VU. "Ik vind het een goed initiatief, maar veel van de problemen van social media blijven bestaan. Voor alle veertienjarigen die er dan wel wel op mogen, maar ook wij volwassenen blijven ons blootstellen aan giftige algoritmes die gemaakt zijn om ons verslaafd te maken en onze data uit te buiten. Dat gesprek moeten we ook voeren."

Hermans vindt juist dat de digitale wereld verbeterd moet worden. "Ik ben optimistisch dat we een betere wereld kunnen maken, een betere smartphone en betere social media. Zo rouw ik echt om het vroegere Twitter, dat mijn wereld opende en verbreedde. Het was in het begin nog niet zo verslavend: er zat geen algoritme achter en geen eindeloze scroll."

Een nieuw internet

Ze hoopt dat er de komende tien jaar op dat vlak vooruitgang wordt geboekt, waar ook haar eigen kind veilig gebruik van kan maken. "Misschien is er een internet te bedenken waar kinderen op zitten om goede informatie te vinden en maatjes om mee te sparren over de dingen die ze bezighouden. Dat vind ik een fijn en veilig idee."

In het boek Careless people, geschreven door een klokkenluider bij Facebook, las ze hoe adverteerders zich in hun marketing kunnen richten op jongeren tussen de 13 en 17 die zich onzeker voelen. Om ze bijvoorbeeld make-up (bijvoorbeeld foundation) te verkopen: "Dat is denk ik een heel steekhoudend argument waarvan je kan zeggen: ik wil niet dat kinderen op deze manier uitgebuit worden. Van zulk afschuwelijk gedrag heb ik mijn buik al voel. Dan hoef je wat mij betreft helemaal niet te praten over de effecten daarvan."

Oorzaak en gevolg

Het is lastig om precies te stellen wat nu het effect is van smartphonegebruik op kinderen. "Er worden veel onderzoeken gedaan die ook weer worden tegengesproken", zegt Van der Waals. “Over het geheel zijn er veel meer onderzoeken die aanduiden dat kinderen er in ieder geval niet gelukkig van worden.”

Maar ook daar is discussie over, zegt Hermans. Het is lastig te zeggen wat nu precies tot wat leidt: "Zo lezen we in het boek Generatie Angststoornis van Jonathan Haidt dat kinderen die veel op hun scherm zitten, inderdaad vaker mentale problemen hebben. Maar het is heel moeilijk om aan te wijzen wat oorzaak en gevolg is."

Zo is het is ook goed denkbaar dat kinderen die niet zo lekker in hun vel zitten, op de bank liggen te doom scrollen, zegt Hermans. "En kinderen met wie het goed gaat, misschien lekker buitenspelen en met elkaar wat doen. Ook is er nogal wat aan de hand tijdens deze generatie in de wereld, zoals de klimaatcrisis en oorlog."